Od początku pontyfikatu Jana Pawła II do wprowadzenia stanu wojennego
(lata 1978-1981)

Wybór Karola kard. Wojtyły, jesienią 1978 r., na papieża był na pewno momentem zwrotnym w dziejach Kościoła katolickiego w Polsce. Świadomość historyczności tego wydarzenia i jego ewentualnych następstw towarzyszyła również czołowym działaczom laikatu katolickiego. Tadeusz Mazowiecki, redaktor naczelny miesięcznika „Więź”, skierował do nich ankietę z wizjonerskim zapytaniem: Jak oceniam wybór kard. Wojtyły na Papieża? Jakie znaczenie ma ten fakt dla Kościoła, dla Polski, dla świata? Jednym z odpowiadających wówczas był prof. Karol Górski – założyciel i pierwszy prezes Klubu Inteligencji Katolickiej w Toruniu. Z perspektywy prawie 30 lat, jakie upłynęły od tamtego czasu wydaje się, że najlepszą odpowiedzią na to pytanie były wydarzenia będące następstwem obioru polskiego kardynała na biskupa Rzymu.

W czerwcu 1979 r. doszło do pierwszej, wizyty papieża-Polaka w Ojczyźnie. Grupa ponad czterdziestu działaczy i członków toruńskiego KIK-u uczestniczyła w spotkaniu liturgicznym z Ojcem św. w Gębarzewie koło Gniezna 3 czerwca 1979 r. Natomiast cztery osoby, w tym samym dniu, wzięły udział we mszy św. na Wzgórzu św. Wojciecha w Gnieźnie.

Do kolejnego spotkania z papieżem doszło 8 czerwca 1979 r., w pałacu arcybiskupim w Krakowie, podczas audiencji dla działaczy ruchu „Znak”. Toruński KIK reprezentowali: prezes – Jerzy Matyjek i wiceprezes – Andrzej Tyc. Uczestnicy spotkania (redaktorzy „Tygodnika Powszechnego”, „Znaku” i „Więzi” oraz przedstawiciele pięciu KIK-ów), wręczyli Ojcu św. uroczysty adres. Dokument ten podpisał m. in. prezes toruńskiego Klubu Jerzy Matyjek. Ważnym elementem owego adresu była deklaracja złożona – w imieniu laikatu katolickiego – podjęcia i realizowania w życiu społecznym głównych idei zawartych w pierwszej encyklice Jana Pawła II: „Redemptor Hominis”.

Rok 1980 przyniósł wielkie przemiany społeczne i nadzieję na utrwalenie pluralizmu związkowego. Latem, przez cały kraj, przeszła fala masowych strajków i wystąpień. Najważniejszy z nich – strajk w Stoczni Gdańskiej, nie pozostał bez oddźwięku wśród załóg toruńskich fabryk i zakładów. Już 21 sierpnia 1980 r. podjęli strajk pracownicy Toruńskich Zakładów Urządzeń Okrętowych „Towimor”, największego w regionie zakładu branży okrętowej. Cztery dni później, 25 sierpnia 1980 r., strajkujący robotnicy nawiązali kontakt ze Stocznią Gdańską i złożyli akces swojego zakładu do Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. W imieniu pracowników „Towimoru” do Gdańska jeździł także prezes Klubu Jerzy Matyjek. Ostatecznie decydujące znaczenie dla strajku w „Towimorze” miały wydarzenia na Wybrzeżu – 30 sierpnia podpisano porozumienie w Szczecinie, a 31 sierpnia w Gdańsku. W dniu podpisania porozumienia w Szczecinie, w „Towimorze” utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy reprezentujący największe zakłady województwa toruńskiego. Późnym popołudniem, 30 sierpnia 1980 r. rozpoczęły się rozmowy pomiędzy MKS-em, a władzami województwa toruńskiego. Przedstawicielami strony rządowej byli: wojewoda toruński – Jan Przytarski, prezydent Torunia – Gracjan Leczyk, sekretarz ekonomiczny KW PZPR – Stanisław Paczkowski oraz kilku partyjnych doradców. Doradcami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego byli prezes i wiceprezes KIK-u Jerzy Matyjek i Andrzej Tyc. Przełom w rokowaniach nastąpił po uzyskania informacji o podpisaniu porozumienia w Stoczni Gdańskiej. Nad ranem, 1 września 1980 r., porozumienie zostało zawarte – Międzyzakładowy Komitet Strajkowy województwa toruńskiego powołał Niezależne Samorządne Związki Zawodowe województwa toruńskiego.

W dniu podpisania porozumień sierpniowych zarząd Klubu wystosował pismo do I sekretarza KW PZPR i wojewody toruńskiego. Autorzy pisali w nim o konieczności powołania niezależnej organizacji związkowej, która zwiększy poczucie odpowiedzialności społecznej załóg pracowniczych. Zaznaczyli przy tym, iż jest to jeden z najważniejszych postulatów nauki społecznej Kościoła katolickiego. W następnych miesiącach lokal toruńskiego KIK-u tętnił niezwykłym życiem, rozpoczął się „karnawał Solidarności”. Odbywały się w nim spotkania powstającej „Solidarności” Rolników Indywidualnych, która w Klubie miała swoją pierwszą siedzibę. Tu także organizowali się obrońcy więźniów politycznych (Toruński Komitet Obrony Więzionych za Przekonania). Grupa pracowników naukowych UMK, z profesorami Janem Kwiatkowskim i Janem Głuchowskim, opracowała w Klubie broszurę zatytułowaną „ABC Demokracji”, na którą było duże zapotrzebowanie. Wreszcie w ramach codziennej działalności klubowej odbywały się spotkania z interesującymi ludźmi. W czasie spotkania z Lechem Bądkowskim (pisarzem i uczestnikiem strajku w Stoczni Gdańskiej), w październiku 1980 r., do uczestników dotarła wiadomość o przyznaniu Nagrody Nobla Czesławowi Miłoszowi, co wywołało szalony entuzjazm zgromadzonych.

W maju i czerwcu 1981 r. Klub Inteligencji Katolickiej w Toruniu przeprowadził kurs organizacji i kierowania dla lokalnych działaczy NSZZ „Solidarność”. Szkolenie prowadził działacz NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze Władysław Rodowicz. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż działacze toruńskiego KIK-u podejmowali nie tylko inicjatywy o charakterze społeczno-politycznym. Nadal najważniejszym zadaniem laikatu katolickiego pozostawała troska o rozwój i jakość życia chrześcijańskiego w Polsce. Wyrazem takiej postawy była pomoc w budowaniu nowego kościoła p.w. Najświętszego Serca Jezusowego w Bukowinie Tatrzańskiej. W sierpniu 1979 r. i we wrześniu 1980 r. grupa około 10 członków KIK-u, m. in.: Jan Adamiak, Bogdan Major, Jerzy Matyjek, Andrzej Tyc i Jan Wyrowiński, wyjechała pomagać przy budowie nowo powstającej świątyni na Podhalu. Ponadto od października 1980 r. do września 1981 r. działacze toruńskiego KIK-u brali aktywny udział w zakładaniu nowych KIK-ów na terenie Pomorza Nadwiślańskiego i Kujaw. Powstałe wówczas kluby w: Gdańsku, Bydgoszczy, Włocławku, Grudziądzu i Inowrocławiu, stały się w ten sposób klubami – córkami toruńskiego KIK-u.

Wydaje się, że w omawianym okresie jeszcze większą rolę w pracy klubowej odgrywały prelekcje i wykłady. Tematy historyczne i zagadnienia społeczno-polityczne poruszali w swoich odczytach: Bohdan Cywiński – „Spór o przyszły kształt Polski” (grudzień 1978), Jerzy Turowicz – „Jan Paweł II – u progu nowego pontyfikatu” (grudzień 1978), Stefan Kisielewski – „Prądu ideowe we współczesnej Polsce (grudzień 1979), Tadeusz Mazowiecki – „Zadania inteligencji katolickiej po sierpniu 1980 r.” (październik 1980), Zdzisław Szpakowski – „Historia i główne kierunki ideologiczne ruchu związkowego” (listopad 1980), Andrzej Siemianowski – „Kształtowanie kultury chrześcijańskiej przez świeckie stowarzyszenia katolickie” (kwiecień 1981) oraz Piotr Wierzbicki – „Co to jest niecenzuralne?” (czerwiec 1981). Ponadto realizowane były większe cykle tematyczne: „Jan Paweł II”, „Myśl zbawcza wg św. Pawła”, „Święci naszego regionu”, „Toruń jakiego nie znamy”, „Wilno – ludzie – wartości”. W lutym 1979 r. Klub liczył 165 członków (w tym 82 zwyczajnych i 83 uczestników), w marcu 1980 r. 195 członków (91 zwyczajnych i 104 uczestników), a w marcu 1981 r. 211 członków (w tym 88 zwyczajnych i 123 uczestników). Klub rozszerzał coraz bardziej swoją działalność – spotkania odbywały się kilka razy w tygodniu (najczęściej we wtorek, środę, czwartek i w niedzielę), natomiast członkowie zarządu pełnili dyżury we wszystkie dni robocze. Działało siedem sekcji. Sekcją życia wewnętrznego kierowała Irena Staszkiewicz, natomiast jej duchowymi przewodnikami byli: jezuita o. Bogumił Dzięglewski i michaelita ks. Stanisław Klocek. Sekcję prelegentów prowadziła Barbara Matyjek, literatury i kultury – Barbara Chojnicka i Zofia Mocarska-Tycowa, pomocy społecznej – Tadeusz Chodziński, studiów społecznych – Jerzy Matyjek, biblijną – Sylwester Kabat. Najmłodszą sekcją – turystyczną „Pielgrzym” kierowali Jan Wyrowiński i Roman Gąsiorowski. Sekcja ta, w okresie trzech lat, zorganizowała kilkanaście jednodniowych wycieczek i wyjazdów krajoznawczych, m. in. do Pelplina, Golubia-Dobrzynia, Łobdowa, Nawry, Osieka nad Wisłą, Skępego, Świerszczynek i Zamku Bierzgłowskiego oraz kilkudniowy pobyt wypoczynkowy na Pojezierzu Brodnickim.

Pod koniec maja 1981 r. rządy w Diecezji Chełmińskiej objął nowy ordynariusz bp Marian Przykucki. Ingres nowego biskupa chełmińskiego do katedry w Pelplinie odbył się 15 sierpnia 1981 r. W imieniu Klubów Inteligencji Katolickiej Diecezji Chełmińskiej (Torunia, Gdyni, Grudziądza i Starogardu Gdańskiego), przemawiał prezes J. Matyjek, natomiast podczas uroczystego obiadu w pałacu biskupim, w imieniu laikatu całej diecezji zabrał głos wiceprezes A. Tyc. Aktywność i znaczenie toruńskiego Klubu docenione zostało także przez prymasa Polski abp Józefa Glempa, który w przeddzień wprowadzenia stanu wojennego – 12 grudnia 1981 r. – powołał byłego prezesa Klubu Andrzeja Tyca na członka Prymasowskiej Rady Społecznej