Od powstania TKK do odzyskania niepodległości w 1989 r.
(lata 1983-1989)

Dziedzictwo ponad ćwierćwiecza istnienia Klubu Inteligencji Katolickiej w Toruniu nie zostało zaprzepaszczone niesprawiedliwą decyzją władz partyjnych. Wobec wyczerpania się wszystkich środków odwoławczych ordynariusz chełmiński bp Marian Przykucki podjął, po naradzie z założycielem i pierwszym prezesem stowarzyszenia prof. Karolem Górskim, decyzję o powołaniu nowej organizacji, która zastąpiłaby rozwiązany przez władze komunistyczne Klub Inteligencji Katolickiej. W ten sposób narodził się pomysł utworzenia Toruńskiego Klubu Katolików. Klub ten miał na celu nie tylko kontynuowanie pracy formacyjnej KIK-u w nowych warunkach politycznych, ale również przejęcie lokalu i całego majątku rozwiązanego stowarzyszenia, w tym bogatego i pokaźnego księgozbioru. Zebranie komitetu założycielskiego odbyło się 20 listopada 1983 r. Do nowego stowarzyszenia weszła znakomita większość członków „starego” KIK-u. Porządek obrad obejmował następujące punkty: otwarcie zebrania i wybór przewodniczącego, sprawozdanie prof. Karola Górskiego z przebiegu starań, uchwała o założeniu Toruńskiego Klubu Katolików, wybór prezydium komitetu założycielskiego, przyjęcie projektu statutu, podpisanie statutu i protokołu zebrania, zamknięcie obrad. Przewodniczącym komitetu założycielskiego został prof. Karol Górski, wiceprzewodniczącym prof. Konrad Górski, zaś sekretarzem Krystyna Porębska. Rejestracja nowego stowarzyszenia nastąpiła bez większych problemów. Klub został zalegalizowany przez prezydenta Torunia 21 grudnia 1983 r. Członkami-założycielami Toruńskiego Klubu Katolików zostali:

1. Karol Górski (1903-1988), profesor historii średniowiecznej UMK, wybitny badacz dziejów Kościoła.
2. Konrad Górski (1895-1990), profesor literatury polskiej UMK, wybitny badacz epoki romantyzmu.
3. Irena Bondarowicz (1909-2004), nauczycielka geografii.
4. Tadeusz Chodziński (1915-1995), lekarz – weterynarz.
5. Eugenia Gumowska (1905-1992), adwokat i rusycysta.
6. Cecylia Iwaniszewska (ur. 1928), doktor nauk fizycznych w zakresie astronomii, wówczas zastępca dyrektora Instytutu Astronomii UMK.
7. Irena Lipczyńska (1904-2001), urzędniczka.
8. Hanna Mastalerz-Wilkans (1920-2001), lekarz.
9. Halina Mikułowska (1917-1998), etnograf.
10. Weronika Nowogródzka (1900-1997), pracownik administracyjny UMK.
11. Maria Olechnowicz (1917-1990), nauczycielka.
12. Krystyna Podlaszewska (1926-1996), docent historii UMK.
13. Krystyna Porębska (1919-2006), historyk.
14. Anna Ptaszyńska (1899-1984), archiwista – bibliotekarz.
15. Sabina Szypowska (1914-1987), urzędniczka.
16. Jerzy Werner (1902-1996), prawnik – sędzia i adwokat.

Tydzień później – 28 grudnia 1983 r. – odbyły się wybory zarządu TKK. Prezesem Toruńskiego Klubu Katolików został sędziwy prof. Karol Górski, ponadto do zarządu weszły: Halina Mikułowska, Maria Olechnowicz, Krystyna Podlaszewska i Krystyna Porębska. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wszyscy członkowie zarządu TKK rekrutowali się spośród dawnych działaczy KIK-u, ale z uwagi na groźbę ponownego rozwiązania Klubu do władz weszły tylko osoby w podeszłym wieku, w przeciwieństwie do ostatniego zarządu KIK-u nie zaangażowane politycznie. Poza strukturami TKK pozostał w ramach protestu przeciwko rozwiązaniu KIK-u były wiceprezes Jan Wyrowiński. Decyzją prezydenta Torunia z dnia 9 stycznia 1984 r. przekazano TKK zajmowany dotąd przez KIK lokal przy ulicy Mostowej 10 wraz z całym wyposażeniem i biblioteką. W pierwszych miesiącach działalności TKK, obok pracy formacyjnej, najpilniejszym zadaniem stało się przeprowadzenie prac remontowych. Jednocześnie z uwagi na zagrożenie inwigilacją przez SB najważniejsze posiedzenia Klubu przeniesione zostały do prywatnego mieszkania prezesa – prof. Karola Górskiego. Praca formacyjna objęła dwie płaszczyzny – otwarte wykłady i działalność sekcji. W ramach otwartych wykładów realizowano następujące cykle: „Historia katolicyzmu polskiego w dwudziestoleciu międzywojennym”, „Nauka społeczna w encyklikach papieskich”, „Dokumenty soborowe”.

Miały miejsce również imprezy o charakterze kulturalno-artystycznym, jak wieczór poezji Tadeusza Makowieckiego (maj 1984 r.), montaż słowno-muzyczny z okazji 500. rocznicy śmierci św. Kazimierza (październik 1984 r.), koncerty kolęd i recitale fortepianowe doc. dr Joachima Gudela, w programie, których znalazły się utwory Jana Sebastiana Bacha i Fryderyka Chopina (w 1985, 1986 i w 1988 r.), czy uroczysta akademia poświęcona 600. rocznicy chrztu Litwy (maj 1986 r.). Nowością w działalności stowarzyszenia był przeprowadzony w marcu i kwietniu 1986 r., konkurs plastyczny na rysunek lub grafikę przestawiającą sylwetkę polskich świętych i błogosławionych żyjący w XIX i XX wieku oraz dyskusja panelowa „Nauczanie społeczne Kościoła w Polsce dzisiaj”, z udziałem Romana Bäckera, Wiesława Cichonia i Jana Wyrowińskiego w marcu 1989 r. Dodatkowym urozmaiceniem pracy klubowej były odczyty znakomitych gości: prof. Kazimierza Czaplińskiego „Powołanie świeckich do ewangelizacji pracy zawodowej”, ks. prof. Tadeusza Kujawskiego „Świeccy ich prawa i obowiązki w świetle prawa kanonicznego”, Kazimierza Moroza „Problemy wychowania społecznego w myśli pedagogicznej Kazimierza Sośnickiego”, prof. Anny Świderkówny „Apokalipsa i apokalipsy”, Andrzeja Wielowieyskiego „Ewolucja katolickiej nauki społecznej”, ks. Jerzego Więckowiaka „Oblicze Chrystusa w sztuce średniowiecznej, a całun turyński”, prof. Elżbiety Zawackiej „Problemy czytelnictwa w związku z samokształceniem” i ks. prof. Jerzego Zięby „Godność osoby ludzkiej w oparciu o nauczanie Jana Pawła II”. Przeciętnie frekwencja na odczytach wynosiła ok. 40-50 osób, a na niektórych przekraczała 60-70. W 1984 r. Klub liczył 153 członków, w 1985 r. – 163, w 1986 r. – 166, w 1987 – 177, a w 1988 r. – 181.

Żywe i serdeczne były kontakty Klubu z ordynariuszem bp. Marianem Przykuckim, który był częstym gościem stowarzyszenia. Tradycją stało się, że biskup Przykucki odwiedzał Klub co najmniej dwa razy w roku, w grudniu lub w styczniu, podczas spotkania opłatkowego oraz na początku października, gdy przewodniczył mszy św. inaugurującej rok pracy formacyjnej. Ważnym wydarzeniem w życiu Klubu było nadanie prof. Karolowi Górskiemu, we wrześniu 1984 r., przez Jana Pawła II Krzyża Komandorskiego Orderu Św. Grzegorza Wielkiego. To szczególne wyróżnienie było uhonorowaniem nie tylko wielkiego zaangażowania profesora na rzecz budowy nowoczesnego laikatu katolickiego, opartego na środowiskach inteligenckich, ale przede wszystkim uznaniem dla Jego pracy badawczej nad dziejami duchowości, mistycyzmu i monastycyzmu. Innym ważnym momentem w życiu Klubu była trzecia pielgrzymka papieża-Polaka do Ojczyzny w czerwcu 1987 r. Tylko w spotkaniu liturgicznym z ludźmi morza na Skwerze Kościuszki w Gdyni 11 czerwca 1987 r. i w dniu następnym, we mszy św. na gdańskiej Zaspie, wzięło udział blisko 100 działaczy i członków TKK wraz z rodzinami. W kolejnych latach, w 1988 i w 1989 r., członkowie stowarzyszenia brali udział w VIII i IX Pielgrzymce Klubów Inteligencji Katolickiej na Jasną Górę.

17 marca 1988 r. walne zebranie członków TKK podjęło jednomyślnie uchwałę o nadaniu honorowej prezesury Klubu prof. Karolowi Górskiemu. Jednocześnie, z uwagi na wiek i stan zdrowia, profesor nie kandydował już na prezesa TKK. W tej sytuacji nowym prezesem Toruńskiego Klubu Katolików został prof. Andrzej Tyc, I wiceprezesem – dr Jan Adamiak, II wiceprezesem – Roman Gąsiorowski, sekretarzem – Krystyna Porębska, a skarbnikiem – Ryszard Konikiewicz.

W latach 1984-1988 w Toruńskim Klubie Katolików działało 7 sekcji, które skupiały łącznie około 100 osób. Pracami poszczególnych sekcji kierowali: antropologii filozoficznej – Jan Szejka, nauki społecznej Kościoła – Feliks Maniakowski, rodzin – Jan Adamiak i Zofia Biczyk, samokształcenia – Marian Pawlak, społeczno-charytatywną – Tadeusz Chodziński, Kazimierz Moroz i Jerzy Werner, życia wewnętrznego – Krystyna Podlaszewska. Przewodnikiem duchowym sekcji życia wewnętrznego był od listopada 1985 r. jezuita o. Mieczysław Beresiński. W październiku 1988 r. powołany został do życia zespół chóralny „Sine Nomine”, działający na prawach sekcji. Kierował nim Wiesław Lisecki. Natomiast w lutym 1989 r., z inicjatywy Ryszarda Konikiewicza, powstała ósma sekcja – Współpracy z Polonią Zagraniczną. Sekcja ta z wielkim poświęceniem organizowała pomoc materialną oraz zbiórki i wysyłkę książek dla Polaków mieszkających na terenie ZSRR (przede wszystkim z terenów Litwy, Białorusi i Ukrainy).

Sekcja rodzin zorganizowała wycieczki: do Bielczyn koło Chełmży (miejsce kultu bł. Juty), na Jasną Górę, do Górki Klasztornej, Pakości, Gniezna, Strzelna, Trzemeszna. Ponadto dwudniowy wyjazd do ośrodka rekolekcyjnego w Ostrzycach i trzydniowy pobyt w Topolnie. Latem 1988 r. działacze sekcji rodzin – Roman Gąsiorowski i Józef Stawicki – zorganizowali obóz wędrowny dla dzieci i młodzieży w Bieszczadach. W roku następnym odbyły się dwa kolejne. Łącznie we wspomnianych trzech obozach wzięło udział 60 osób.

Koniec lat 80. niósł ze sobą początki wielkich zmian politycznych, których konsekwencją był demontaż systemu komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej. 18 grudnia 1988 r. powstał ogólnopolski Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie – kolegialny organ grupujący najważniejszych działaczy podziemia solidarnościowego. Jednym z jego członków (aż do 1990 r.) był prezes TKK prof. Andrzej Tyc. W maju 1989 r., w przededniu zbliżających się tzw. wyborów kontraktowych trzech członków Toruńskiego Klubu Katolików: Ryszard Konikiewicz, Kazimierz Kozłowski i Jerzy Matyjek weszło w skład Komitetu Obywatelskiego NSZZ „Solidarność” w Toruniu (którego przewodniczącym był szef toruńskiej „Solidarności” Antoni Stawikowski), wspierając opozycję demokratyczną i nadchodzące przełomowe przemiany polityczne w kraju.